Auteur: jurist Tom Cromphout, studiedienst PROTECT nv - september 2022
Mogelijk heb je het al meegemaakt dat de bouwheer weigert om een stabiliteitsingenieur aan te stellen voor zijn project, ook al vind jij dit als architect noodzakelijk. In sommige gevallen is de bouwheer zelfs bereid een document te ondertekenen, waarin hij alle aansprakelijkheid voor deze beslissing op zich neemt.
Welke houding moet je als architect in dat geval aannemen en wat zijn de risico’s? Kan en mag de bouwheer zomaar een document ondertekenen en je exonereren ?
Wij zetten de aandachtspunten op een rijtje.
Geen wettelijke plicht tot aanstelling
Het gekende artikel 4 van de Wet van 20 februari 1939 legt het monopolie vast van de architect voor de opmaak van de plannen en de controle op de uitvoering van vergunningsplichtige werken. Dit artikel verzet zich er echter niet tegen dat bepaalde technische studies aan specialisten worden gedelegeerd, met name die studies waarvoor de architect geen opleiding heeft ontvangen en buiten zijn bevoegdheid vallen. Dit werd zo geoordeeld door het Hof van Cassatie in een princiepsarrest van 3 maart 1978.
Meer dan 80 jaar na de Wet van 1939 en 40 jaar na het arrest van 1978 is het bouwproces dermate geëvolueerd en complex geworden, dat de noodzaak tot en behoefte aan de aanstelling van dergelijke specialisten alleen maar is toegenomen en vaak zelfs onontbeerlijk is.
Focussen wij op de stabiliteitsingenieur, dan geven wij allereerst mee dat zijn aanstelling noch de opmaak van een stabiliteitsstudie wettelijke verplichtingen zijn.
In tegenstelling tot de aanstelling van een architect voor de opmaak van de plannen en de controle op de uitvoering van werken waarvoor een vergunning is vereist (art 4 Wet 20 februari 1939), is er geen wet die de bouwheer verplicht beroep te doen op een ingenieur. Dit is wat paradoxaal nu de ingenieur juist de stevigheid en stabiliteit van het gebouw kan controleren en garanderen via de berekeningen die hij doet.
Niettemin is het wel mogelijk en vaak noodzakelijk de bouwheer contractueel te verplichten een stabiliteitsingenieur onder de arm te nemen.
De aanstelling contractueel afdwingen
Gezien de afwezigheid van wettelijke verplichting, is het voor jou als architect belangrijk contractueel te voorzien dat de opdrachtgever zich ertoe verbindt een stabiliteitsingenieur aan te stellen, zowel voor de opmaak van de studie als de controle op de uitvoering van de werken die er het voorwerp van uitmaken. Een bouwheer bespaart graag en hoe paradoxaal dit ook mag klinken, de bouwheer bespaart dan helaas vaak op de zaken die juist essentieel en noodzakelijk zijn, veel liever dan op de keuken of badkamer die hij wil .
Is er geen stabiliteitsingenieur aanwezig, dan riskeer je dat men er van uit zal gaan dat de verantwoordelijkheid voor het ontwerp en controle van de structurele delen van het gebouw, zelfs als deze door de aannemer zelf of via zijn leverancier berekend zijn, bij jou als architect zal liggen (de aansprakelijkheid inzake de uitvoering ligt vanzelfsprekend bij de aannemer(s)).
Het is dus belangrijk dat je contractueel overeenkomt dat deze studie en de controle op de uitvoering van de werken die er het voorwerp van uitmaken niet tot jouw opdracht behoort, en dat de opdrachtgever een ingenieur moet aanstellen als jij dit nodig acht. In het voorbeeldcontract architectuur dat je in de Kennisbib van MyProtect kan aantreffen is een dergelijke clausule aanwezig.
Zeer belangrijk om te onthouden is dat aangezien er geen wettelijk kader is met betrekking tot de aanstelling van een stabiliteitsingenieur, diens takenpakket ook niet wettelijk vastligt. Met andere woorden kan de bouwheer met de stabiliteitsingenieur overeenkomen om hem sommige taken wel en sommige taken niet toe te vertrouwen.
Wat betreft de uitvoering van de werken die het voorwerp van de studie/berekening uitmaken, is het fundamenteel dat je je als architect ervan vergewist dat de ingenieur ook een controleopdracht wordt toevertrouwd, en hij ook effectief aan die controletaak voldoet. Dat hij bijvoorbeeld ook het ganse gebouw, of minstens de belangrijke delen van het gebouw als voorwerp van zijn studie krijgt en niet beperkt tot bijvoorbeeld 1 deelaspect. Het is dan ook aangewezen dat je inspraak hebt in het vastleggen van de opdracht die contractueel aan de ingenieur wordt toevertrouwd.
Regelmatig zal de ingenieur met de bouwheer een controleopdracht in regie afsluiten. In dat geval is het als architect zeer belangrijk erop toe te zien dat de nodige werfbezoeken ook effectief worden afgelegd.
Als PROTECT verzekerde kan je het volledige artikel verder lezen binnen de Kennisbibliotheek van MyProtect. Je vindt het artikel terug onder Categorie “10. Tips en Artikels”.
Dit onder categorie “10. Tips en Artikels”
Klik hier om het artikel te raadplegen
